Ở trong mục “KIẾN THỨC – Cho người mới chơi”, chúng tôi đăng một series 3 bài viết về phương pháp làm bể cá kiểu hiện đại. Các bài viết được liệt kê theo thứ tự từ trước đến sau:

1. Vấn đề lớn nhất của bể san hô truyền thống

2. Cách bài trí đá

3.  Thẩm mỹ trong bể san hô

Hân hạnh mời khách hàng đón đọc! 

Chúng tôi hy vọng rằng bạn muốn trở thành một người chơi bể cá tân thời, thích thú với việc bài trí đá, tỉ mẩn với những viên đá nhỏ nhất cũng như những tảng đá lớn nhất. Chúng tôi nói hy vọng bạn sẽ như vậy, vì ở trong bài viết này chúng tôi sẽ tập trung vào vấn đề bài trí đá, và sẽ cố gắng chia sẻ những kinh nghiệm hữu ích về vấn đề bài trí bể cá hiện đại lấy cảm hứng từ thiên nhiên.

Sắp xếp vị trí của những tảng đá trong bể không đơn giản, và mỗi chúng ta có thể có một gu thưởng thức riêng. Nhưng các bạn đều cần tạo ra một sinh cảnh tự nhiên và thích hợp đối với các sinh vật sống trong bể, bao gồm chỗ ở thích hợp, không gian thích hợp cho cá bơi, và những khu vực thích hợp để đặt san hô. Đây là những điều kiện tiên quyết phải hoàn thành trước khi bạn có ý định tạo ra một bể cá cảnh thuyết phục.

Rất nhiều khách hàng đã phàn nàn với chúng tôi rằng họ không có con mắt thẩm mỹ, hay kỹ năng cần thiết để tạo ra một bể san hô bắt mắt và tự nhiên. Nếu như bạn thực sự yêu thích và nghiêm túc với việc làm bể san hô, điều đó là hoàn toàn sai lầm. Cách sắp đặt các phiến đá chính là yếu tố tiên quyết trong việc tạo ra một bố cục cân bằng và tự nhiên, khiến cho cảnh quan trong bể rõ tương quan mảng chính, mảng phụ cũng như tổng thể. Trong bài này, chúng tôi sẽ chia sẻ các kinh nghiệm về việc cẩn thận sắp xếp đá, vốn có khả năng nâng cao khả năng lọc sinh học bởi vì nó sẽ để cho nước tuần hoàn xung quanh đá và giúp cho các vi khuẩn và vi sinh vật trao đổi chất một cách hiệu quả hơn, đồng thời giảm nguy cơ tích lũy các mảnh vụn.

Trước tiên, chúng ta hãy tìm hiểu vì sao chúng ta cần lên kế hoạch trước khi bắt tay vào công việc:

Đây là 4 kinh nghiệm đơn giản sẽ giúp ích hướng dẫn bạn, và giúp bạn tập trung khi bạn làm một bể san hô:

• Luôn nghĩ tới sự tuần hoàn của dòng nước xung quanh và xuyên qua các phiến đá.
• Luôn nghĩ tới việc tạo ra chỗ trú ẩn để cá trốn và các góc nhỏ để chúng khám phá.
• Luôn đảm bảo không gian cho cá bơi.
• Luôn đảm bảo những khu vực bạn muốn đặt các loại san hô tạo điều kiện phù hợp cho loại san hô đó phát triển. Luôn nghĩ tới việc đảm bảo vẻ ngoài tự nhiên của san hô, tìm vẻ đẹp và sự hài hòa trong tất cả các chi tiết mà bạn làm.

Chúng ta cần hiểu rằng một bể san hô chẳng qua bản chất là khung cảnh nhân tạo. Một bể san hô không thể nào vững chắc và đẹp được nếu không có lớp san hô cứng và lớp đá vững chắc ở dưới đáy, tạo ra các tầng bậc với độ cao khác nhau để cho các lớp san hô, lớp nấm và lớp anemone ở phía trên có thể trụ một cách vững chắc.

Nếu như bạn đặt đá vào một cách hợp lý, toàn bộ các bước sau sẽ trở nên rất đơn giản. Việc đặt các phiến đá một cách hợp lý và cẩn thận sẽ tạo ra một bộ khung hài hòa và cân đối, khiến cho các rặng san hô được đặt vào sau này cũng sẽ rất cân đối và hài hòa trong cảnh quan chung của bể.

Chúng tôi cũng có một bí quyết thứ hai trong việc thiết kế một bể san hô đẹp. Chúng ta sẽ làm từ BÊN NGOÀI của bể trước. Điều đầu tiên bạn phải tự hỏi mình đó là bể của mình sẽ được quan sát từ hướng nào, từ phía trước thôi, hay cả hai bên, hay tất cả các mặt? Người xem khi đứng, hay khi ngồi có khả năng xem nó từ trên xuống không, và nếu có thì họ nhìn được toàn bộ bể hay một phần của bể? Điều này rất quan trọng bởi vì một bể san hô cần khoảng 15 tới 25 cm không gian trống phía trên điểm cao nhất của các phiến đá để lấy ánh sáng cho các sinh vật ưa nhiều ánh sáng.

Điều thứ hai bạn cần phải quan tâm đó là sự tuần hoàn của nước. Thành đá có xu hướng chặn dòng tuần hoàn của nước, kể cả là khi đá không phải là đá sống, trong khi đó san hô lại cần dòng lưu chuyển của nước. Bạn có thể sẽ cần thêm máy bơm thổi vào các rặng san hô để tăng tuần hoàn nước. Bạn muốn san hô của mình sẽ phát triển thật tốt chứ không phải là muốn các mảnh vụn sẽ tích lũy lại ở các khu vực bạn không nhìn thấy!

Điều thứ ba bạn cần chú ý là bạn cần bao nhiêu đá để làm các dãy đá? Điều này phụ thuộc vào kích cỡ của bể, và việc bạn muốn tái tạo lại dãy đá như thế nào. Chúng tôi sẽ lý giải điều này sau. Nhưng bây giờ bạn cần phải biết bạn cần bao nhiêu đá, không chỉ vì nó sẽ cho bạn biết bạn phải đầu tư bao nhiêu tiền vào đá trong bể, mà nó cũng sẽ giúp bạn kiểm tra khả năng chịu lực của sàn nhà sau khi đã cộng cân nặng của đá, các sinh vật, các loại chất, nước, bể lại với nhau. Đây là một bước quan trọng trong việc khẳng định rằng bể cá của bạn sẽ đứng vững và nhà của bạn sẽ không bị hư hại.

Tương tự, bạn cần phải sẵn sàng, kiểm tra và chuẩn bị các thiết bị dùng trong bể cá nước mặn. Hãy chắc chắn rằng bể cá của bạn không bị rò rỉ.

Những cách sắp xếp cơ bản:

Giờ hãy xem này. Chúng tôi sẽ chỉ sử dụng 12 hòn đá sống để sắp xếp một kiểu trong bể và cho bạn xem ảnh.

Sau đó chúng tôi sẽ sử dụng chính số đá sống này để sắp xếp theo kiểu khác. Xin các bạn hãy chú ý kỹ, bởi vì bạn sẽ sử dụng tất cả những kiểu sắp xếp này, sắp đặt chúng với nhau trong bể san hô của mình. Nhờ đó mà bạn cũng có thể biết được rằng mình cần mua bao nhiêu đá sống để cho vào bể.

Với 12 viên đá này, chúng tôi sẽ sắp xếp 5 kiểu cơ bản và 1 kiểu nâng cao. Tạm gọi những kiểu cơ bản là: xây tường, đắp gò, bậc thang, dựng cột, đường cong. Kiểu nâng cao duy nhất là xây cầu– một cách có thể thực hiện được, nhưng hơi mạo hiểm dành cho các bạn đam mê thí nghiệm.

Kiểu đắp gò, nhìn từ mặt trước

Kiểu đắp gò, nhìn từ phía trên

Kiểu đắp gò rất phù hợp với những bể được quan sát từ 3 hoặc 4 phía. Kiểu này cho phép cá có nhiều chỗ để ẩn nấp và đẻ trứng ở dưới đáy, và cho nhiều chỗ để các bạn có thể để các thứ khác lên chúng. Bạn có càng nhiều phiến đá lớn thì bạn càng có thể đắp cao và to hơn, mặc dù điều này không phải là nhất thiết. Chúng tôi sẽ giải thích vấn đề này sau.

(Mẹo: Nếu bạn thiếu tiền thì có thể kiếm đá chết, và dùng nó như cái lõi của một cái gò lớn hơn nếu như bạn cần gò tăng lên về thể tích. Sau một thời gian ở trong bể đá chết sẽ trở thành đá sống.)

Kiểu bậc thang, nhìn từ đằng trước.

Kiểu bậc thang, nhìn từ phía trên.

Kiểu bậc thang là một dãy các bậc liên tiếp, bậc sau cao hơn bậc trước cho tới khi lên đến bậc trên cùng ở phía sau lưng dãy. Kiểu này tạo nhiều ngóc ngách cho cá lách vào và các tầng bậc khác nhau để đặt san hô. Khi chúng ta đặt cát hay chất nền ở phía trước một bậc, chúng ta tạo điều kiện sống thích hợp cho các loài thích đào xới, các loài ăn lọc và các loại san hô ưa cát.

Kết hợp các kiểu sắp xếp lại với nhau

Nếu bạn kết hợp kiểu đắp gò và kiểu bậc thang, bạn sẽ tạo ra một mạng lưới các ngóc ngách, vốn sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho cá ẩn nấp sau này. Tùy thuộc vào kích cỡ của tổ hợp các phiến đá, nhưng đá có thể chiếm khá nhiều diện tích đáy bể và chỉ chừa lại một chút không gian ngoài rìa. Tổ hợp đá này không chỉ cho bạn rất nhiều diện tích để bài trí, mà còn có khả năng đỡ một lượng san hô đáng kể.

Kiểu xây tường, được nhìn từ phía trước

Kiểu xây tường, được nhìn từ phía trên xuống.

Kiểu xây tường tiết kiệm diện tích đáy bể hơn, nhưng sẽ khá rắc rối nếu bạn muốn xây cao. Bạn cần phải đóng nêm để giữ đá thật chặt với nhau, thậm chí là phải dùng keo (keo dán san hô) để giữ cho các mẩu đá được chắc chắn. Nên nhớ rằng bạn đang làm việc với đá ở trên mặt kính, nếu không cẩn thận rất có thể sẽ xảy ra hư hại.

Đừng xây tường với các lớp bằng bằng, phẳng và đều đều như nhau. Xây như thế không chỉ xấu mà còn làm cho bố cục của bể trông rất nặng nề. Do đó, hãy kết hợp các kiểu xây khác nhau với các kiểu mẫu khác nhau, ví dụ như hình cong của nhà hát ngoài trời, hoặc các bố cục mềm mại khác.

Kiểu đường cong, được nhìn từ phía trước.

Kiểu đường cong, được nhìn từ phía trên.

Kiểu đường cong về bản chất được sắp xếp y hệt như kiểu xây tường, chỉ có điều nó tạo nên một nửa đường tròn nếu nhìn từ phía trên. Đối với chúng tôi, có lẽ đây là kiểu sắp xếp quan trọng nhất, bởi vì nó nhìn giống như một rặng san hô tự nhiên. Rặng san hô ở trong hình trên được căn giữa và tạo nên bởi những viên đá có kích cỡ tương đối đều đặn. Nhưng bạn không nhất thiết phải làm như thế. Bạn có thể chỉ làm ¼ đường tròn, hay thậm chí là một đường cong hình chữ S để có một cảm giác khác. Nên nhớ rằng những phiến đá to hơn đặt ở dưới và phiến nhỏ hơn ở trên.

Kiểu xây tường và kiểu đường cong là kiểu xây mỏng hơn và cao hơn, với nhiều không gian rỗng và ngóc ngách.

Khi làm một bể san hô, chúng tôi luôn sử dụng một tổ hợp vài đường cong để tạo ra các lối bơi vào và lối bơi ra cho cá. Chúng tôi sắp xếp từ phía sau lưng thành đá sắp xếp ra, hoặc từ một gò trung tâm- không chỉ để rải rác các không gian xung quanh, mà còn để tạo ra các ranh giới rõ ràng và một bố cục tự nhiên, hợp lý.

Kiểu đường cong tạo điều kiện tốt cho việc sắp xếp các san hô lên đá mà vẫn giữ được rất nhiều các không gian trống dưới đáy bể cho các loài thích chui rúc, sống ở dưới cát, ăn lọc vân vân. Nếu như bạn cẩn thận sắp xếp thì bạn có thể nhét một mẩu đá mỏng, dài vào giữa các lớp đá nặng, khiến cho mẩu đá đó chìa ra khỏi đống đá đã có sẵn. Chỗ chìa ra có thể được sử dụng để đỡ san hô, miễn là nó có khả năng đỡ được sức nặng của san hô.

Kiểu dựng cột, được nhìn từ đằng trước.

Kiểu dựng cột, được nhìn từ trên xuống.

Kiểu dựng cột là một đống đá được xây dọc lên, nhưng không thằng lên như một cái cột theo nghĩa đen. Dựng nó như thể nó là một hòn đảo. Kiểu này rất phù hợp nếu dụng ý của bạn là khoe cá, vì nó tạo ra một diện tích lớn cho cá bơi, mà vẫn có đủ các ngóc ngách.

Nên nhớ rằng kiểu xây cột vẫn phải đảm bảo các phiến đá phẳng để chúng ta có thể đặt san hô lên.

Kiểu xây cầu.

Mặc dù kiểu xây cầu là một kiểu vô cùng hiếm trong tự nhiên, hay nói cách khác là trông rất nhân tạo, kiểu xây cầu vẫn mang lại một vẻ đẹp khó cưỡng lại được đối với nhiều người có thú chơi bể cá cảnh. Tuy nhiên, bạn cần để ý rằng có một số sinh vật khỏe như ốc, hay anemone có khả năng hất đổ đá. Do đó, nếu bạn muốn làm kiểu xây cầu, hãy sử dụng những phiến đá nặng hơn các phiến đá trong hình này và hãy chú ý tới kết cấu của chúng.

Việc sắp xếp đá trong bể san hô trở nên đơn giản hơn rất nhiều nếu chúng ta học về các kiểu sắp xếp và học về cách chúng có thể được kết hợp với nhau. Chúng tôi đã chỉ cho cá bạn cách có thể dựng các phiến đá lên một cách vững chãi, nhưng chúng tôi chưa hướng dẫn về việc làm thế nào để đạt được khía cạnh thẩm mỹ ở trong bể cá. Để hiểu thêm về tính thẩm mỹ trong bể cá, mời các bạn đón đọc bài viết “Cách bài trí bể cá cảnh”.

Ez-Aqua