Ở trong mục “KIẾN THỨC – Cho người mới chơi”, chúng tôi đăng một series 3 bài viết về phương pháp làm bể cá kiểu hiện đại. Các bài viết được liệt kê theo thứ tự từ trước đến sau :

1.  Vấn đề lớn nhất của bể san hô truyền thống
2.  Cách bài trí đá
3.  Thẩm mỹ trong bể san hô

Hân hạnh mời khách hàng đón đọc! 

• Quá nhiều người chơi cá cảnh không chịu quan sát san hô tự nhiên trước khi làm bể. Hãy để ý đến sự đa dạng của dãy san hô đã phát triển qua hàng thiên niên kỷ, của những sinh vật muốn sinh sôi nảy nở và bảo vệ lãnh thổ của chúng. Hay nói cách khác, hãy để ý đến bản chất của cuộc sống dưới đáy biển. Một vài con cá bơi qua bơi lại, hay một vài mẩu san hô tủn mủn nằm trên đá chẳng giúp ích cho việc làm bể trông đẹp tự nhiên. Muốn bể trông tự nhiên, bạn nên để ý đến những hoạt động thường ngày đặc trưng của mỗi sinh vật trong sinh cảnh riêng của chúng. Điều này sẽ khiến cho các sinh vật trong bể được sống thực với tập quán của chúng, và coi bể thực sự như sinh cảnh thông thường của chúng trong tự nhiên.
• Thông thường là bể san hô truyền thống sử dụng rất nhiều đá sống chất đống lên nhau ở các phía để làm đầy bể. Sau đó, các loại san hô được bố trí trên suốt đống đá, với các loài ưa sáng ở trên cùng và các loài ưa bóng râm ở dưới. Trông có vẻ rất gì và này nọ, nhưng kiểu sắp xếp này chẳng khác gì cái tủ kính trưng bày đồ chơi, bởi vì về bản chất nó chỉ là trưng bày các loại san hô trên kệ đá.
• Kiểu sắp xếp này dù rất phổ biến, nhưng chả tự nhiên tí nào, mà lại còn sử dụng quá nhiều đá sống so với mức cẩn thiết, và tạo ra quá nhiều điểm chết phía sau lưng dãy đá.
• Kiểu bài trí hiện đại ưu việt hơn, vì nó tạo điều kiện cho nước tuần hoàn tốt hơn, vốn quan trọng cho san hô. Đồng thời, kiểu bài trí hiện đại có khả năng tạo ra nhiều dãy với hình dáng khác nhau như chúng ta nhìn thấy trong tự nhiên. Hơn nữa, kiểu bài trí hiện đại tạo điều kiện cho các sinh vật phát triển với đầy đủ các yếu tố cần thiết như ánh sáng, dinh dưỡng, tuần hoàn nước.
• Do lẽ đó, trước khi bạn bắt tay vào việc làm bể, bạn cần phải chọn đá thật cẩn thận và xem xem có thể thêm được cái gì. Ở trong quá trình này, bạn nên chọn những phiến đá với hình dạng thú vị, hay nói cách khác là những phiến đá có tiềm năng trở thành những hang hốc tự nhiên, hay cầu, hay phiến treo.
• (Mẹo: Hãy để ý tới những phiến đá có các đầu mẩu khớp được vào nhau. Khi được lắp vào nhau chúng sẽ trông giống như một phiến đá dính liền.)

Sắp đặt đá.

• Khi đặt đá trong bể, bạn nên mạo hiểm một chút. Bạn có thể khoan vào đá sống và xâu chúng lại với dây thép hoặc ống nhựa/acrylic. Nên nhớ rằng ống nhựa/acrylic phải được cố định bởi nền đá thật chắc chắn để có thể tạo các kiểu xây cột, đắp gò để có thể đặt san hô lên. San hô cần phải được cố định vào đá với putty. Kết quả của việc mạo hiểm này là một cảnh quan vô cùng thú vị, với diện tích bề mặt lớn hơn nhiều cho tuần hoàn nước và bài trí san hô, trong khi sử dụng ít đá sống hơn. 
• Đừng bao giờ sử dụng thành bể để làm điểm tựa chịu lực cho kết cấu đá của bạn! Hãy chuyển đá ra xa hơn các mặt kính để nước có thể chảy qua thật tốt. Điều này phòng tránh các mẩu vụn, vốn chưa nitrate tích lũy lại, và làm cho việc vệ sinh bể dễ dàng hơn rất nhiều.
• Với tuần hoàn nước tốt hơn và nhiều mặt đá lộ ra, cách sắp xếp này tiết kiệm đá, làm giảm bớt cân nặng của bể và chi phí làm bể cá. Bạn nên hiểu vai trò thiết yếu của đá sống trong hệ sinh thái nước mặn của bể vì chúng giúp lọc nước. Chúng tôi không xúi dại bạn rằng bạn nên có ít đá, nhưng mô hình đá chồng lên nhau thường có xu hướng lừa bạn sử dụng nhiều đá hơn mức cần thiết. Trên thực tế, bạn chỉ cần dùng đá chết hoặc thậm chí là đá giả để làm nền, sau đó để các phiến đá sống khác lên trên sao cho phiến đá giả lòi ra ở dưới, tạo chỗ để đặt san hô, bao gồm cả những chỗ sáng và chỗ râm cho các loại san hô với những đặc tính ưa môi trường tương ứng. Nếu bạn sử dụng đá chết có khả năng thấm hút cao, chúng sẽ dần trở thành đá sống sau một thời gian ở trong bể của bạn.
• (Mẹo: Những người chơi cá cảnh chuyên nghiệp cho đá chết, các mẩu vụn đá vào bể của họ. Sau một thời gian, những thứ này sẽ trở thành đá sống mà họ chả cần phải mua)
• Chúng tôi sẽ sử dụng bể cá của một bậc thầy về chơi cá cảnh, Andre Silvestre để minh họa cho việc sắp xếp mảng chính phụ cho bố cục của một bể cá. Tất nhiên là chúng ta sẽ bắt đầu quan sát từ bên ngoài vào.

Tạo điểm nhấn chính.

• Ở hình trên, André Silvestre tạo ra một dãy đá với một điểm nhấn chính là phiến đá nghiêng. Đây là kiểu sắp xếp của anh ta cho một bể san hô con, và anh ta sẽ làm nhiều thứ hoành tráng hơn ở những bể có quy mô lớn hơn.Mục đích của chúng tôi là chỉ cho bạn thấy điểm nhấn của một bể cá trông như thế nào.
• Điểm nhấn của bể cá là chi tiết quan trọng nhất của một bể cá. Đây là nơi quyết định bố cục của bạn sẽ phải như thế nào, và nó sẽ giúp bạn hình dung các phần khác của bể phải tôn điểm nhấn như thế nào khi người xem bể đến từ phía trước của bế. Điểm nhấn của bể phải là phần rõ rệt và đặc sắc nhất của bể. Điểm nhấn tuân theo quy luật vàng, với tỉ lệ 1/3, 2/3.
•             Bạn có thể tạo điểm nhấn bằng một phiến đá lớn, hoặc một tập hợp những phiến đá nhỏ, hoặc cả hai- miễn là chúng có thể thu hút được sự chú ý của người xem ngay khi người xem nhìn tới bể cá. Sau đó, bạn hãy làm rõ hơn điểm nhấn này, có thể bằng những san hô mềm mại sặc sỡ với những màu ấm như đỏ, tím, cam, vàng v..v hoặc những san hô có tính độc chiếm diện tích cho bản thân khi chúng được đặt vào, hoặc thậm chí là nhiều loại san hô.
• Chúng ta có thể tạo ra một điểm nhấn ở trong khu vực trống, hoặc thậm chí là vài điểm nhấn. Nhưng nên nhớ rằng có những điểm nhấn cần rõ ràng hơn những điểm nhấn khác. Tuy nhiên, việc đặt điểm nhấn ở khu vực trống có thể khá hạn chế bởi vì nó sẽ bắt buộc người xem phải nhìn vào điểm nhấn mà không dẫn mắt một cách từ từ và uyển chuyển ra bãi cát phía dưới. Điều này là bởi vì không có một sự chuyển tiếp tự nhiên từ cát tới đá, nên chúng ta phải tạo ra sự chuyển tiếp đó.
• Sự chuyển tiếp uyển chuyển của mắt xảy ra khi nhìn thấy những sự vật có cùng một thuộc tính, ví dụ như cùng vật liệu, hay cùng một loài, một chủ đề hay một bộ phận. Ví dụ như các ngóc ngách của bãi cát dưới đáy bể luôn dẫn mắt người xem rất uyển chuyển từ ngóc ngách này đến ngóc ngách khác kể cả khi có một phiến đá ở trên nó, bởi vì não chúng ta hiểu rằng cát cứ tiếp tục dàn trải ra. Đá cũng có khả năng dẫn mắt một cách rất uyển chuyển từ phiến này sang phiến khác, ngay cả khi chúng phân tách với cát về mặt bố cục.
• Nên nhớ rằng đá có ảnh hưởng lớn hơn đối với thị giác cũng như tạo ra tương phản lớn hơn so với cát. Chúng ta có thể tận dụng sự tương phản đó bằng cách sắp xếp các phiến đá nhỏ/trung bình để dẫn mắt người xem từ phiến này sang phiến khác mà vẫn không đánh mất sự uyển chuyển của thiết kế. Nhưng chúng ta cần phải rất cẩn thận về cách thức sắp xếp đá, và cách chúng ta dẫn mắt người xem, bởi vì chúng ta không muốn làm cho người xem bị rối mắt. Chúng ta muốn điểm nhấn phải thật rõ ràng để có thể giữ mắt người xem một lúc, rồi dẫn mắt người xem đến các chi tiết khác.

Tạo đường dẫn mắt

Đường dẫn mắt là những phần đá được sắp xếp tỏa ra từ điểm nhấn, bắt đầu ở điểm nhấn và ăn nhập với nó. Các phiến đá này sẽ tỏa ra các chỗ trống hoặc dẫn về phía các dãy đá khác nhằm mục đích dẫn mắt người xem một cách thật uyển chuyển từ điểm nhấn cho tới toàn bộ các dãy đá khác trong bể, để đảm bảo sự cân bằng cho toàn bộ bố cục của bể, bao gồm cảnh quan phía sau, cảnh quan ở giữa và cảnh quan phía trước. Những dãy đá dẫn mắt người xem này phân biệt rõ ràng dãy nào là chính, dãy nào là phụ, đặc biệt cẩn thiết khi người chơi muốn bài trí bể cá với nhiều dãy đá khác nhau. Đồng thời, chúng giúp làm cho cảnh quan trong bể cá đỡ đơn điệu ở dưới bãi cát và tăng diện tích để bài trí san hô.

Việc sử dụng đường dẫn mắt sẽ giúp cho người xem quan sát được bao quát hơn cảnh quan trong bể cá, nhưng điều đó không có nghĩa là bạn nên sử dụng chúng quá nhiều vì chúng có thể gây mất tập trung vào điểm nhấn, hoặc thậm chí tệ hơn là trông mất tự nhiên. Những đường dẫn mắt không nên tuân theo bố cục đối xứng, vì sự đối xứng chẳng bao giờ tồn tại trong tự nhiên.

Ở hình dưới đây, André Silvestre sử dụng bố cục hình tam giác tỏa ra từ mảng chính cũng như những điểm nhấn phụ tỏa xuống bãi cát. Anh ta sử dụng những đường dẫn này một lần nữa, vẫn với bố cục hình tam giác, ở giữa độ cao của dãy đá chính tỏa xuống cát. Hãy chú ý rằng độ nghiêng và hướng của những phiến đá hòa hợp một cách rất nhẹ nhàng và uyển chuyển.

Tạo nên độ sâu với lớp đá nền

Đá nền là những tảng đá đặt ở phía dưới đáy làm gốc, cho phép bạn có thể tăng độ sâu cho bể và tăng thể tích cho những dãy đá. Chúng cần phải tạo ra một sự chuyển tiếp mềm mại giữa cảnh quan ở phía trước, phía giữa và nền. Theo André, hiệu ứng nông- sâu sẽ thành công hơn nhiều nếu lớp đá nền cho tất cả những phiến đá sau gối lên có lớp ở phía trước nhỏ & thấp hơn, lớp phía sau cao & to hơn. Ngoài kích cỡ của đá, người chơi cũng có thể thử nghiệm với nhiều yếu tố khác như làm đá chôn một phần trong cát, hay được nâng lên khỏi cát. Độ nông-sâu phụ thuộc vào kiểu liên kết giữa lớp đá nền và các lớp đá ở phía trên.

Người chơi có thể tạo ra độ nông sâu bằng cách sắp xếp đá sao cho những phiến đá to, nhỏ ở phía sau vẫn lộ ra kể cả khi người xem đang nhìn vào bể từ phía trước. Bản chất là để lộ ra sự khác nhau về kích cỡ giữa những phiến đá, vốn sẽ cho thấy độ nông sâu. Mẹo này không chỉ làm bãi cát trông sâu hơn, nhưng đồng thời làm cho bể có cảm giác lớn hơn. Để kiểm tra xem kiểu sắp xếp như thế nào phù hợp nhất, bạn cần thử những kiểu khác nhau. Nhớ quan sát bể cá từ các phía để đảm bảo sự bài trí của bạn là phù hợp nhất.

Nên nhớ rằng độ nông-sâu luôn phụ thuộc vào cảnh quan bên trong bể cá cảnh cho nên bạn có thể phải quan sát từ bên ngoài và sắp xếp vài kiểu cho tới khi thật hợp lý. Bạn sẽ tiếp tục xịt nước mặn vào đá trong quá trình sắp xếp này để giữ cho đá sống. Tuy nhiên cẩn thận rằng một số con côn trùng kinh tởm mà bạn không muốn có trong bể của mình có thể xuất hiện.

Một cách khác để tạo độ nông sâu là đặt những phiến đá nhỏ ở phía trước, với những phiến lớn hơn ở giữa và những phiến nhỏ hơn ở nền bởi vì bạn đang tạo ra ảo giác rằng những phiến đá phía sau ở phía xa nên chúng nhỏ!

Ở trong bức ảnh phía dưới, bạn có thể thấy cách André Silvestre thêm đá nền để tạo độ sâu. Chú ý rằng khi anh ta sắp xếp, anh ta cường điệu hóa hiệu quả này ở điểm nhấn chính.

Bạn có thể nghĩ rằng chúng ta đang sắp xếp từ phía lưng bể ra phía trước, nhưng thực tế không phải vậy. Quá trình được kể như vậy là để cho bạn thấy bố cục của bể bắt đầu từ một mặt phẳng hai chiều, biến hóa thành một bố cục ba chiều rất độc đáo và thuyết phục.

Tạo không gian mở.

Khi bài trí bể san hô theo cách hiện đại, bạn nên luôn luôn dành không gian mở cho cát. Điều này giúp tạo ra một hiệu ứng thị giác vô cùng thú vị đối với rặng đá và mang lại cảm giác tự nhiên, rộng mở và gọn gàng. Bài trí kiểu này giúp cho việc bảo dưỡng bể và việc vệ sinh kính trở nên dễ dàng hơn nhiều và làm tuần hoàn nước tốt hơn. Không gian mở xung quanh và ở giữa những kết cấu đá riêng biệt giúp làm cho mọi thứ tự nhiên và sâu hơn. Bạn cũng có thể đắp 2 đống đá riêng biệt, gần nhau để chúng trông như một dãy đá bị phong hóa.

Không gian mở ở giữa những dãy đá luôn rất ăn nhập với cát, bởi vì cát giúp bố cục trông sâu hơn, đặc biệt là nếu như những phiến đá ở trong dãy có phía trước nhỏ và nhọn hơn các phiến phía sau. Những con hẻm đầy cát ở giữa các dãy đá này tạo cảm giác như một thung lũng.

Ở hình dưới đây, chúng ta có thể thấy dãy đá mở như thế nào- chúng không bao giờ chạm vào kính. Hãy cùng xem bể san hô này khi đã hoàn thành. Chúng trông thật kỳ diệu!

Đá trên cát

Cuối cùng, hãy đặt một số hòn đá nhỏ ở trên cát vào những điểm cuối cùng của điểm dẫn mắt để tạo điểm dừng cho những chi tiết cuối cùng của bể. Những hòn đá nhỏ rất quan trọng bởi vì chúng trông giống như kết quả của quá trình phong hóa tự nhiên ở đá. Những chi tiết nhỏ như thế này sẽ mang lại sự tự nhiên vô cùng lộng lẫy cho bể san hô. Đừng nghĩ rằng người xem bỏ qua những chi tiết nhỏ như vậy. Những chi tiết đó sẽ là nơi dừng lại của mắt sau khi người xem lần theo những đường dẫn mắt.  Hãy nhìn bức ảnh dưới đây để xem các phiến đá nhỏ kết thúc những đường dẫn mắt ra sao

Đây chính là một bể cá hiện đại tái tạo lại chuyện đời của các sinh vật dưới đáy biển. Chúng tôi hy vọng rằng toàn bộ những kinh nghiệm chúng tôi chia sẻ trong bài viết này sẽ giúp bạn tạo ra được một bể cá hiện đại và đẹp như ý muốn. Sau đây là một số bức ảnh của những bể cá được làm theo cách hiện đại , mời các bạn chiêm ngưỡng:

Ez-Aqua

Ez-Aqua